Công khai kinh doanh hàng nhập lậu
Ngày 26/4/2023, Tạp chí Điện tử Kỹ thuật Chống hàng giả và Gian lận thương mại (CHG) đã đăng tải bài viết: “Nhiều sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ tại hệ thống Đồ sơ sinh Ếch Cốm: https://kythuatchonghanggia.vn/chong-hang-gia/nhieu-san-pham-khong-ro-nguon-goc-xuat-xu-tai-he-thong-do-so-sinh-ech-com-18014.
Ngày 10/5/2023, Cục Quản lý thị trường thành phố Hà Nội (QLTT) nhận văn bản văn bản số 78/CV-TCCHG ngày 09/5/2023 của Tạp chí  CHG về một số kiến nghị liên quan đến các bài viết đăng tải trên Tạp chí. Cục QLTT đã yêu cầu xác minh thông tin phản ánh của Tạp chí CHG.
Qua xác minh thông tin, kiểm tra tại Hệ thống đồ sơ sinh Ếch Cốm thuộc Công ty TNHH Minh Khôi EC Việt Nam (địa chỉ trụ sở chính: số 783 Trương Định, phường Thịnh Liệt, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội), đoàn kiểm đã phát hiện tại Cơ sở số 148 Trần Duy Hưng, Cầu Giấy, Hà Nội và Cơ sở số 268 Tôn Đức Thắng, Đống Đa, Hà Nội (thuộc Công ty TNHH Minh Khôi EC Việt Nam) đang bày bán, kinh doanh  một số hàng hóa thực phẩm các loại do nước ngoài sản xuất, không có hóa đơn chứng từ liên quan chứng minh nguồn gốc, có nhãn gốc bằng tiếng nước ngoài, không có nhãn phụ bằng tiếng Việt. Đoàn kiểm tra ghi nhận kết quả: Công ty TNHH Minh Khôi EC Việt Nam thực hiện hành vi kinh doanh hàng hóa nhập lậu.

Ngày 20/5 Tổng đài Chống hàng giả tiếp tục nhận thông tin từ phía người tiêu dùng trên địa bàn thành phố Hà Nội về việc cửa hàng Ếch Cốm địa chỉ 101B1 Phạm Ngọc Thạch đang kinh doanh nhiều hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ, có dấu hiệu kinh doanh hàng hóa nhập lậu.

Ngày 25/5/2023, phóng viên Tạp chí CHG tiếp tục khảo sát tại cửa hàng trên và nhận thấy thông tin của người tiêu dùng là hoàn toàn có cơ sở.

Cửa hàng Ếch Cốm 101B1 Phạm Ngọc Thạch.

Tương tự, 2 cửa hàng đã bị kiểm tra và xử lý trước đó, tại cơ sở Ếch Cốm 101B1 Phạm Ngọc Thạch cũng đang kinh doanh các sản phẩm dành cho mẹ và bé như: Bỉm, tã, đồ dùng vệ sinh;  sữa, đồ ăn dặm; thuốc và thực phẩm chức năng; đồ dùng gia đình; hoá mỹ phẩm… Phần lớn các sản phẩm trên có nhãn gốc là tiếng nước ngoài, tuy nhiên không có nhãn phụ bằng tiếng Việt. Vì lẽ đó, người tiêu dùng sẽ rất khó khăn trong việc tìm hiểu thông tin, hướng dẫn sử dụng của sản phẩm, thành phần, định lượng và các thông tin về cảnh báo...

Sản phẩm không nhãn phụ tiếng Việt, không rõ nguồn gốc xuất xứ tại cửa hàng Ếch Cốm 101B1 Phạm Ngọc Thạch.

Nghi vấn cửa hàng thuộc hệ thống Ếch Cốm bán thuốc Tây?
Ngày 25/5/2023, quan sát tại cửa hàng Ếch Cốm địa chỉ 101B1 Phạm Ngọc Thạch, Hà Nội, khi khách hàng có nhu cầu mua thuốc ho cho trẻ từ 7-8 tháng tuổi, nhân viên ở đây đã tư vấn thuốc dạng siro Prospan 100ml, có giá 240.000 đồng.

Siro Prospan được nhân viên tại cửa hàng tư vấn.

​Tờ hướng dẫn sử dụng của Siro Pospan.

Dễ dàng nhận thấy, trên bao bì và tờ hướng dẫn sử dụng của sản phẩm này chỉ có chữ nước ngoài mà không hề có nhãn phụ bằng tiếng Việt. Khi được hỏi về cách dùng, nhân viên ở đây tư vấn rất chung chung: Trẻ em 7-8 tháng tuổi thì ngày uống 2 lần, mỗi lần 5ml. 

Nằm trong hệ thống Đồ Sơ Sinh Ếch Cốm, tại  các cửa hàng thuộc hệ thống kinh doanh mẹ và bé mang thương hiệu Ếch Cốm: Địa chỉ 148 Trần Duy Hưng, Cầu Giấy; 59 Nguyễn Hoàng, Nam Từ Liêm và  268 Tôn Đức Thắng, Hà Nội, mặc dù các cửa hàng trên mới bị lực chức năng kiểm tra, xử lý, thế nhưng tại đây vẫn đang công khai bày bán sản phẩm Prospan. Đồng thời, khi được hỏi về công dụng cũng như cách dùng thì nhân viên bán hàng tại đây có vẻ lúng túng và phải tra thông tin trên mạng để trả lời khách hàng. Bán hàng cho khách nhưng lại dựa trên cảm quan cá nhân: “ sản phẩm này em thấy các mẹ bảo nhậy”.
Phải chăng vì chút lợi nhuận, doanh nghiệp sở hữu hệ thống Ếch Cốm công khai coi thường pháp luật, coi thường an toàn sức khỏe người tiêu dùng, an toàn tính mạng trẻ nhỏ: Kinh doanh thuốc điều trị ho khi chưa được sự cho phép của các cơ quan chức năng. Chưa nói đến việc sản phẩm thuốc điều trị ho Prospan đang kinh doanh tại hệ thống này có dấu hiệu không rõ ràng về nguồn gốc xuất xứ, không nhãn phụ tiếng Việt, vì thế người tiêu dùng không tránh khỏi hoài nghi về chất lượng sản phẩm.

Sản phẩm Prospan tại cửa hàng Ếch cốm địa chỉ 148 Trần Duy Hưng, Cầu Giấy.

Sản phẩm Prospan tại cửa hàng Ếch Cốm 59 Nguyễn Hoàng.

Sản phẩm Prospan tại cửa hàng Ếch Cốm 268 Tôn Đức Thắng.
 

Trên trang web prospan.com.vn khẳng định: PROSPAN® là thương hiệu thuốc trị ho do viêm nhiễm đường hô hấp cho mọi lứa tuổi được phát triển tại CHLB Đức từ năm 1949. Sirô Prospan® được Bộ Y tế cấp phép nhập khẩu chính thức về Việt Nam năm 2009. Prospan là thuốc trị ho thảo dược do hãng dược Engelhard Arzneimittel nổi tiếng của Đức sản xuất. Tại Việt Nam, tập đoàn Dược phẩm và Thương mại SOHACO là đơn vị duy nhất nhập khẩu Prospan nguyên chai trực tiếp từ nhà sản xuất. 
Prospan là thuốc, không phải thực phẩm chức năng vì những lý do sau:
Yếu tố về công dụng
Trên tờ hướng dẫn sử dụng trong hộp đựng sản phẩm đã ghi rõ Prospan là thuốc. Thuốc ho Prospan được chỉ định sử dụng trong trường hợp viêm đường hô hấp cấp kèm theo ho và điều trị triệu chứng trong các bệnh lý viêm phế quản mãn tính.

Tờ hướng dẫn sử dụng ghi rõ công dụng của thuốc ho Prospan ở mục chỉ định.

Công dụng đó cho thấy Prospan là thuốc, vì chỉ có thuốc mới tham gia trực tiếp vào hoạt động chuyển hóa chất trong cơ thể bệnh nhân, làm thay đổi cấu trúc sinh lý hoặc bệnh lý người bệnh đang mắc phải. Hơn nữa, chỉ có thuốc mới điều trị các triệu chứng của bệnh cũng như chữa lành những tổn thương trong cơ thể, nhờ đó, đẩy nhanh quá trình hồi phục cho người bệnh.
Trong khi đó, thực phẩm chức năng chỉ có tác dụng hỗ trợ chức năng cho các bộ phận trong cơ thể chứ không hề có chức năng điều trị bệnh. Ngoài ra, loại sản phẩm này cũng chỉ được sử dụng nhằm tăng sức đề kháng, giảm bớt nguy cơ mắc bệnh và tạo sự thoải mái cho cơ thể.

Yếu tố về bao bì

Prospan được xác định là thuốc vì trên bao bì sản phẩm có ghi số đăng ký (SĐK) theo quy tắc dành cho thuốc. Cụ thể, SĐK thuốc phải tuân theo thứ tự sắp xếp thông tin gồm chữ – số đăng ký – năm cấp. Theo đó, số đăng ký Prospan viết trên hộp giấy sản phẩm là VN-17873-14. Trong cụm ký tự này, VN là chữ, 17873 là số và 14 là năm cấp (2014). 

Hộp giấy Prospan ghi số đăng ký theo quy tắc dành cho thuốc.

Quy tắc ghi SĐK của thuốc khác với quy tắc ghi SĐK thực phẩm chức năng. Đối với thực phẩm chức năng, SĐK phải ghi đúng những định dạng sau:
Quy tắc đặt số đăng ký do Bộ Y tế (Cục VSATTP) cấp: Số thứ tự/năm cấp/ATTP-CNTC (ATTP-TNCB có nghĩa là An toàn thực phẩm – Tiếp nhận công bố.)
Quy tắc đặt số đăng ký do Chi cục an toàn vệ sinh thực phẩm tỉnh, thành phố cấp: Số thứ tự/năm cấp//YT+Tên viết tắt tỉnh, thành phố-TNCB và số thứ tự/năm cấp/YT+tên viết tắt tỉnh, thành phố-XNCB (Trong đó, TNCB nghĩa là Tiếp nhận công bố, XNCB nghĩa là Xác nhận công bố).
Nếu là thực phẩm chức năng, trên bao bì của sản phẩm, ngoài số công bố tiêu chuẩn sẽ kèm theo dòng chữ: Thực phẩm dinh dưỡng hoặc Thực phẩm chức năng hoặc Sản phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh. Đây là dòng chữ không hề xuất hiện trên bao bì của thuốc ho Prospan.
Prospan là thuốc nhưng không phải kháng sinh. Kháng sinh là những chất được chiết xuất từ các vi sinh vật, nấm, được tổng hợp hoặc bán tổng hợp để tiêu diệt hoặc kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh. Trong khi đó, Prospan là thuốc ho thảo dược có thành phần chính là dịch chiết EA 575 từ lá cây thường xuân, hoàn toàn không chứa kháng sinh.
Ngày 26/5/2023, liên hệ với đơn vị nhập khẩu và phân phối chính thức PROSPAN^® tại Việt Nam duy nhất bởi Tập đoàn Dược phẩm SOHACO (tổng đài 19006424), đơn vị này cho biết: “Prospan là thuốc, chủ yếu phân phối tại các kênh: nhà thuốc, phòng khám, bệnh viện. Sản phẩm không phải hàng xách tay hay thực phẩm chức năng nên không phân phối tại các kênh shop Mẹ và bé. Ở các shop mẹ và bé vẫn có thể dễ dàng mua Prospan tuy nhiên là hàng xách tay còn sản phẩm bên em là hàng nhập khẩu chính hãng, đi qua kiểm định của Bộ Y tế và theo quy định thì bắt buộc phải có phụ đề tiếng Việt”.

Vậy 4 cửa hàng thuộc hệ thống Ếch Cốm nêu ở trên đã đảm bảo các tiêu chí để bán và tư vấn bán sản phẩm là thuốc chữa bệnh, thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe hay chưa? Việc các cửa hàng trên kinh doanh thuốc Tây khó tránh khỏi sự nghi hoặc của người tiêu dùng.
Đáng lưu ý, 3 trong 4 cửa hàng được nêu trong bài viết: cửa hàng Ếch Cốm số 148 Trần Duy Hưng, Cầu Giấy; 59 Nguyễn Hoàng, Nam Từ Liêm và 268 Tôn Đức Thắng mới được QLTT kiểm tra trước đó. Vì lẽ đó, khó tránh hoài nghi của người tiêu dùng về việc có hay không trong quá trình kiểm tra, kiểm soát, lực lượng QLTT đã bỏ lọt sai phạm của các cửa hàng trên? Hoặc phía lực lượng QLTT đã giám sát (hậu kiểm) sau quá trình kiểm tra, kiểm soát hay chưa?
Câu hỏi trên đề nghị phía Cục QLTT thành phố Hà Nội quan tâm, xác minh và làm rõ.
 

Ông Hồ Quang Thái, Phó Chủ tịch Quỹ Chống hàng giả, nguyên Phó Chánh Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia cho biết, theo Điều 7 thông tư Số: 03/2016/TT-BYT Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành Thông tư quy định về hoạt động kinh doanh dược liệu như sau: Điều kiện đối với cơ sở bán lẻ dược liệu 1. Về cơ sở vật chất: a) Có địa điểm cố định, diện tích phù hợp với quy mô kinh doanh, tối thiểu là 25m2, riêng biệt; bố trí ở nơi cao ráo, thoáng mát, an toàn, cách xa nguồn ô nhiễm, bảo đảm phòng chống cháy nổ; phải có khu vực trưng bày, khu vực bảo quản dược liệu. b) Có đủ thiết bị để bảo quản thuốc tránh được các ảnh hưởng bất lợi của ánh sáng, nhiệt, độ ẩm, sự ô nhiễm, sự xâm nhập của côn trùng, bao gồm: - Tủ, quầy, giá kệ chắc chắn, trơn nhẵn, dễ vệ sinh, thuận tiện cho bày bán, bảo quản thuốc. - Nhiệt kế, ẩm kế, máy hút ẩm để kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm tại cơ sở bán lẻ dược liệu, hệ thống chiếu sáng, quạt thông gió. - Thiết bị bảo quản phù hợp với yêu cầu bảo quản ghi trên nhãn. Điều kiện bảo quản ở nhiệt độ phòng duy trì dưới 30°C, độ ẩm không vượt quá 75%. 2. Về nhân sự: a) Có đủ nhân viên trình độ phù hợp với công việc được giao, trong đó có ít nhất có một người trình độ từ dược tá trở lên. b) Tất cả nhân viên phải thường xuyên được đào tạo, tập huấn chuyên môn, cập nhật những quy định mới của nhà nước về bảo quản, quản lý dược liệu. 3. Cơ sở bán lẻ chỉ được bán các dược liệu được mua tại các cơ sở có đủ điều kiện kinh doanh dược liệu; có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng và có bao bì, ghi nhãn theo quy định tại Khoản 1, Mục B, Phần II Thông tư số 04/2008/TT-BYT ngày 12/5/2008 của Bộ trưởng Bộ Y tế về hướng dẫn ghi nhãn thuốc; không được bán các dược liệu có độc tính chưa qua chế biến theo quy định tại Thông tư số ​33/2012/TT-BYT ngày 28/12/2012 của Bộ trưởng Bộ Y tế về ban hành Danh mục dược liệu có độc tính sử dụng làm thuốc tại Việt Nam. Theo Nghị định số 176/2013/NĐ-CP của Chính phủ Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế, cơ sở kinh doanh bán thuốc không rõ nguồn gốc, xuất xứ, thuốc không được phép lưu hành sẽ bị phạt tiền từ 40 - 50 triệu đồng. Ngoài ra, cơ sở kinh doanh thuốc không có giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh thuốc bị phạt tiền từ 5 - 10 triệu đồng. Không có chứng chỉ hành nghề dược phạt tiền từ 5 - 10 triệu đồng.