Đâu là giải pháp chống vận chuyển hàng giả qua đường bưu chính

(CHG) Sự bùng nổ của thương mại điện tử là cơ hội phát triển mạnh mẽ của dịch vụ chuyển phát hàng hóa, nhất là qua đường bưu chính. Nhưng các đối tượng buôn lậu hàng cấm, hàng giả đã lợi dụng lĩnh vực này như một phương thức trợ giúp đắc lực.

 

Ảnh minh họa

Vận chuyển hàng giả, hàng nhái… một cách hợp pháp

Việt Nam đang có sự bùng nổ mạnh mẽ về thương mại điện tử. Mỗi tháng, các sàn thương mại đều có đợt sale mạnh, tỉ lệ giảm giá cao trên toàn sàn nhằm kích thích tiêu dùng. Các sàn thương mại điện tử đều có chính sách hỗ trợ chi phí vận chuyển hàng hóa ở mức từ 50% đến 100%. Điều này kích thích nhu cầu mua sắm của người tiêu dùng, nhất là đối tượng tiêu dùng trẻ tuổi. 

Tuy nhiên, đây cũng là phương thức mua sắm tiềm ẩn nhiều rủi ro, nhất là hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, đôi khi là cả hàng cấm trong các gói hàng “chuyển phát” từ chủ cửa hàng trên sàn thương mại đến tay người mua hàng trực tuyến.

Lợi dụng chính sách tạo đơn nhanh, vận chuyển và bảo mật hàng hóa của đơn vị kinh doanh dịch vụ vận chuyển, các đối tượng buôn bán hàng giả, hàng cấm thường tập kết hàng tại các kho lớn, chia hàng và giao hàng theo hình thức thu tiền sau, dễ dàng lách qua sự kiểm soát của các lực lượng chức năng.

Theo quy định hiện nay, cơ quan bưu chính và các doanh nghiệp làm dịch vụ chuyển phát thay mặt cho khách hàng kê khai hàng hóa và làm thủ tục hải quan. Vì vậy, khi phát kiện bưu phẩm có vi phạm, truy tìm người chịu trách nhiệm rất khó, vì người gửi có thể dùng địa chỉ giả.

Bên cạnh đó, người nhận khi biết đó là hàng cấm hoặc phải đóng thuế cao thì từ chối nhận. Bất cập này tồn tại từ khá lâu, nhưng khó thay đổi, vì đó là thể lệ bưu chính và phải thuân thủ theo thông lệ quốc tế. 

Đối với hàng hóa vận chuyển trong nước bằng đường hàng không, sẽ chỉ bị kiểm tra ở đầu nhập hàng và đầu cuối trả hàng, không bị kiểm tra trong quá trình vận chuyển như đường bộ. Hơn thế, hàng hóa được kẹp chì, dán niêm phong, gây khó khăn cho các lực lượng chức năng trong việc kiểm tra, phát hiện, xử lý gian lận.

Trong thời gian qua, các cơ quan chức năng đã phát hiện ra nhiều vụ việc có liên quan đến hành vi vận chuyển hàng giả, hàng cấm qua đường chuyển phát nhanh. Điển hình như tại Thanh Hóa, sau 2 tháng trinh sát, nắm bắt vụ việc, các dấu hiệu vi phạm trên các livestream mà cơ sở đăng tải, ngày 27/4/2022, các cơ quan chức năng bất ngờ kiểm tra 5 kho hàng tại đường Tô Vĩnh Diện, thị xã Bỉm Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Kho hàng thuộc sở hữu của bà Trương Thị Liên (SN 1971), hộ khẩu thường trú tại tỉnh Thanh Hóa. 

Tại đây, chủ cơ sở đã phân chia thành từng lĩnh vực với các mặt hàng riêng biệt như khu phục vụ livestream, kho chứa các mặt hàng thời trang gia dụng, giầy dép, hóa mỹ phẩm… Tổng số trên 12.000 sản phẩm có nhiều dấu hiệu vi phạm. Trong đó phần lớn là các sản phẩm có dấu hiệu giả mạo nhiều nhãn hiệu nổi tiếng như Channel, Gucci, Loui Vuitton, Kenzo… Ngoài ra còn có một lượng lớn sản phẩm là hàng hóa do nước ngoài sản xuất, chủ cơ sở chưa chứng minh được nguồn gốc hợp pháp.

Cùng với đó, tại hiện trường, hàng trăm đơn hàng đã được đóng gói chờ vận chuyển. Điều này cho thấy, hàng hóa được phân phối khắp nơi trong cả nước thông qua dịch vụ chuyển phát.

Ngày 27/5/2020, Đội 1 và Đội 3 của Cục Quản lý thị trường TP.HCM đồng loạt kiểm tra nhiều kho hàng trên đường Lương Minh Nguyệt (quận Tân Phú) và đường Thành Thái (quận 10). 

Tiến hành kiểm tra thực tế, lực lượng chức năng đã ghi nhận rất nhiều các mặt hàng mỹ phẩm các loại, mang các nhãn hiệu nước ngoài mà không có nhãn phụ Tiếng Việt. 

Bao bì sản phẩm cũng không có tài liệu liên quan đến chất lượng hàng hóa. Chủ hàng không có hóa đơn chứng từ hợp pháp để chứng minh nguồn gốc hàng hóa theo quy định. Tổng số hàng hóa ghi nhận lên đến 92.000 sản phẩm với tổng giá trị niêm yết gần 6 tỷ đồng. Hình thức tiêu thụ hàng hóa là bán hàng trực tuyến và chuyển hàng qua đường bưu chính.

Theo báo cáo của Chi cục Hải Quan chuyển phát nhanh TP.Hồ Chí Minh, năm 2021, đã phát hiện và bắt giữ 42 vụ vận chuyển trái phép ma túy các loại. Trong giai đoạn giãn cách xã hội, Chi cục đã phát hiện, bắt giữ 10 vụ vận chuyển trái phép chất ma túy các loại được gửi từ các nước Đức, Pháp, Mỹ, Hồng Kông, Canada... về Việt Nam.

Ngoài ra, Chi cục còn phối hợp với các lực lượng chức năng phát hiện, bắt giữ nhiều vụ vi phạm pháp luật khác như vận chuyển trái phép thuốc tân dược hỗ trợ điều trị bệnh Covid-19, điện thoại Iphone 13 mới 100% được vận chuyển dưới dạng quà biếu, quà tặng. 

Trong những tháng đầu năm 2022, Chi cục phối hợp với lực lượng chức năng thuộc Cục điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan phát hiện bắt giữ một số vụ vi phạm pháp luật về hải quan trong đó có vụ vận chuyển trái phép 1,6 kg ma túy tổng hợp của một đối tượng người nước ngoài. 

Thực tế cho thấy, trong các vụ việc vận chuyển trái phép chất ma túy được phát hiện qua đường bưu chính, phần lớn không bắt được đối tượng có liên quan do thông tin người nhận hàng không rõ ràng. Mặt khác, quy định của pháp luật hiện hành cũng không bắt buộc khách hàng phải xuất trình giấy tờ tùy thân khi gửi hàng nên công tác điều tra của lực lượng chức năng gặp nhiều khó khăn. Thực tế là các đối tượng có thể sử dụng thông tin, giấy tờ tùy thân giả.  

Các cơ quan chức năng kiểm tra một sản phẩm của doanh nghiệp bưu chính 

Đâu là trách nhiệm của doanh nghiệp bưu chính

Lợi dụng vận chuyển hàng cấm, hàng giả qua đường bưu chính là thủ đoạn không mới, nhưng ngày càng tinh vi và khó xử lý bởi vướng một số quy định của pháp luật.

Thời gian qua, Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia đã chỉ đạo các lực lượng chức năng tăng cường phối hợp thực hiện tốt công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, trong đó, chú trọng đối với phương thức thông qua dịch vụ bưu chính để vận chuyển hàng hóa nhập lậu.

Lực lượng Hải quan tập trung kiểm tra, giám sát, kiểm soát chặt chẽ đối với hàng hóa được vận chuyển thông qua hoạt động dịch vụ chuyển phát nhanh trong địa bàn kiểm soát hải quan, kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Lực lượng công an, quản lý thị trường tăng cường kiểm tra, kiểm soát các tuyến trọng điểm, các điểm dịch vụ bưu chính, các cơ sở kinh doanh có sử dụng hóa đơn bán hàng, hóa đơn giá trị gia tăng, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các đối tượng vi phạm. Bên cạnh đó, rà soát, sửa đổi các quy định liên quan đến hoạt động kinh doanh dịch vụ bưu chính để đảm bảo an ninh, an toàn trong hoạt động bưu chính.

Nhằm nâng cao việc quản lý hàng hóa vận chuyển qua đường bưu chính, vừa qua Tổng cục Quản lý thị trường và Tổng công ty Bưu điện Việt Nam đã ký kết Quy chế phối hợp về việc kiểm tra và xử lý tình huống đối với hàng hóa kinh doanh gửi qua đường bưu điện trong nước. 

Theo đó, hai đơn vị sẽ xây dựng kế hoạch kiểm tra định kỳ và đột xuất xử lý bưu phẩm, bưu kiện là hàng hóa vi phạm pháp luật; cung cấp thông tin về hoạt động kinh doanh, vận chuyển hàng hóa, cập nhật các vi phạm xảy ra trên thị trường để tăng cường công tác kiểm soát hàng hóa gửi qua đường bưu chính. 

Từ năm 2020, 6 doanh nghiệp bưu chính – chuyển phát là Tổng công ty Bưu điện Việt Nam (Vietnam Post), Bưu chính Viettel (Viettel Post), Tổng công ty Chuyển phát nhanh Bưu điện (EMS Vietnam), Công ty CP Giao hàng Tiết kiệm, Công ty CP Thương mại và chuyển phát nhanh Nội Bài (NETCO), Công ty TNHH Thương mại dịch vụ Song Bình đã ký kết với Bộ Thông tin và Truyền thông về việc không chấp nhận vận chuyển hàng lậu, hàng cấm.

Bà Chu Quỳnh Anh – Phó Trưởng ban Dịch vụ bưu chính, Tổng công ty Bưu Điện Việt Nam cho biết, các doanh nghiệp bưu chính chưa được trang bị công cụ, dụng cụ hiện đại nhằm hỗ trợ kiểm tra, phát hiện hàng giả, hàng nhái.

Nhân viên bưu chính chưa được đào tạo bài bản và cũng chưa đủ trình độ chuyên môn, nghiệp vụ để phát hiện, xác định hàng nhận gửi là hàng giả, hàng nhái, hàng vi phạm pháp luật. Do vậy, nhiều đối tượng vi phạm lợi dụng bưu chính để vận chuyển hàng cấm, hàng lậu có thủ đoạn tinh vi (làm giả giấy tờ chứng minh nguồn gốc xuất xứ của hàng, chia nhỏ các chi tiết hàng hóa…) khiến nhân viên bưu chính khó phát hiện. 

Một hạn chế nữa là hiện chưa có cơ chế hay quy định pháp lý bắt buộc đối với phương tiện, công cụ soi chiếu và tiêu chuẩn của nhân viên giao hàng tại công ty dịch vụ chuyển phát nhanh. Trong khi đó, việc đầu tư công cụ soi chiếu đối với doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ chuyển phát rất tốn kém, ảnh hưởng tới giá cả và thời gian giao nhận hàng hóa.

Về mặt pháp luật, Luật Bưu chính năm 2010 quy định vật phẩm, hàng hóa không được vận chuyển qua mạng bưu chính như vũ khí quân dụng, ma túy, các sản phẩm văn hóa phản động, đồi trụy, mê tín dị đoan… vật phẩm, hàng hóa từ Việt Nam gửi đi các nước mà pháp luật Việt Nam quy định cấm xuất khẩu hoặc pháp luật của nước nhận quy định cấm nhập khẩu; vật phẩm, hàng hóa từ các nước gửi về Việt Nam mà pháp luật Việt Nam quy định cấm nhập khẩu;… 

Nếu vi phạm, căn cứ theo Nghị định số 15/2000/NĐ-CP ngày 3/2/2020 thì công ty chuyển phát nhanh có thể bị phạt đến 30 triệu đồng. Đối tượng vi phạm bị xử phạt bổ sung bằng hình thức tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính. Nếu hành vi vi phạm đủ điều kiện xử lý hình sự thì căn cứ các điều 191, 250 của Bộ luật hinh sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) để xử phạt.

Tuy nhiên, việc xác định hàng hóa là hàng cấm, hàng giả, hàng kém chất lượng, gian lận thương mại lợi dụng vận chuyển qua đường bưu chính là một việc không dễ, nhất là với tốc độ vận chuyển hàng hóa nhanh và số lượng ngày càng nhiều như hiện nay.

Thiết nghĩ, cần phải có một chế tài đủ mạnh, có sức răn đe để trang bị cho lĩnh vực vận chuyển hàng hóa qua dịch vụ bưu chính để xử phạt nghiêm khắc các đối tượng vi phạm. Đồng thời, cần có sự phối hợp ra quân đồng bộ của các lực lượng chức năng liên ngành để ngăn chặn các hành vi vi phạm trong việc mua bán, tàng trữ, vận chuyển hàng nhái, hàng giả, hàng kém chất lượng trên thị trường mới triệt phá được tận gốc của hoạt động vi phạm pháp luật nêu trên.

• phản hồi

• cùng chuyên mục