Phải xử phạt “nặng” hơn gian lận trên sàn thương mại điện tử

(CHG) Hiện nay, các hình thức gian lận trong thương mại truyền thống đã diễn ra trên sàn thương mại điện tử với nhiều thủ đoạn mới, tinh vi. Để công tác chống hàng giả, hàng lậu, hàng không rõ nguồn gốc trên sàn thương mại điện tử đạt hiệu quả, cần tăng cường phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị chức năng liên quan.

• Hải Phòng và Quảng Ninh phát hiện hàng nghìn vụ buôn lậu, gian lận thương mại
• Quỹ Chống hàng giả ra mắt tổng đài tiếp nhận thông tin hàng giả, gian lận thương mại

Ảnh minh họa

Còn nhiều kẽ hở trong gian lận thương mại

Thống kê của Bộ Công thương, doanh thu thương mại điện tử Việt Nam năm 2021 đạt 13,7 tỷ USD, tăng 16% so với năm 2020, thuộc nhóm 3 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thị phần bán lẻ trực tuyến cao nhất khu vực Đông Nam Á.

Toàn cảnh kinh doanh sàn thương mại điện tử nửa đầu năm 2022 cũng cho thấy, Việt Nam đang trở thành thị trường thương mại điện tử lớn thứ 2 Đông Nam Á, chỉ sau Indonesia.

Các sản phẩm làm đẹp, thời trang nữ, gia dụng được quan tâm, mua sắm nhiều nhất trên 4 sàn Shopee, Lazada, Tiki và Sendo. Các mức giá trên sàn thương mại điện tử Việt Nam chỉ  phân khúc từ 200 nghìn đồng tới 5 triệu đồng dễ “chốt đơn” nhất.

Thực tế cho thấy, nhiều sàn thương mại điện tử mải chạy theo việc thu hút người bán tham gia mà chưa chặt chẽ các khâu kiểm soát, xác minh các loại hàng hóa, đã tạo kẽ hở cho hàng nhái, hàng giả chen chân vào.

Ông Nguyễn Đức Lê – Phó Cục trưởng Cục Nghiệp vụ Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công thương) cho biết: Lợi dụng sự phát triển nhanh của thương mại điện tử và phương thức mua bán không tiếp xúc, thanh toán qua internet dễ dàng… nhiều tổ chức, cá nhân tìm mọi cách để trục lợi. Do vậy, tình trạng kinh doanh hàng hóa nhập lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng xảy ra trong thời gian qua có chiều hướng gia tăng rõ rệt.

Thương mại điện tử trước đây chỉ là bán hàng trên website của doanh nghiệp, cao hơn nữa là trên các sàn thương mại điện tử. Nhưng hiện nay, các mạng xã hội như Facebook, Zalo, Tiktok cũng bán được hàng… Vì vậy, việc đấu tranh chống hàng lậu, hàng giả, xâm phạm bản quyền sẽ gặp nhiều khó khăn hơn nữa. Đối tượng buôn bán cũng có nhiều thủ đoạn tinh vi hơn.

Trong năm 2021, lực lượng quản lý thị trường đã phối hợp với Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương) thực hiện kiểm tra hơn 3.000 vụ việc lợi dụng thương mại điện tử để kinh doanh hàng hóa nhập lậu, hàng không rõ nguồn gốc, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ với số tiền xử phạt lên đến hơn 20 tỷ đồng.

Dự báo trong 2-3 năm tới, tỷ lệ gian lận thương mại điện tử sẽ chiếm từ 50-60% so với tổng thể các hình thức gian lận thương mại nói chung.

Cũng trong năm 2021, các đơn vị chức năng của Bộ Công thương đã yêu cầu các nền tảng thương mại điện tử rà soát và gỡ bỏ gần 14.000 sản phẩm, thiết bị hỗ trợ điều trị Covid-19 có dấu hiệu vi phạm trên gần 4.300 gian hàng.

Một thống kê khác của Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (Bộ Công thương) cho thấy, mỗi năm cơ quan này nhận được khoảng 1.500 đơn khiếu nại của người tiêu dùng. Trong đó, 50 % số khiếu nại liên quan tới các giao dịch mua bán trên các nền tảng trực tuyến, gồm hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ và mua bán không có hóa đơn chứng từ.

Gian lận thương mại điện tử diễn ra ngày càng tinh vi hơn. Ảnh minh họa

Xử lý nghiêm vi phạm, gian lận trên sàn thương mại điện tử

Trước tiên, việc xử lý gian lận thương mại điện tử phải được gắn trách nhiệm với chủ sàn. Theo ông Nguyễn Ngọc Dũng – Chủ tịch Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM), để bán hàng qua mạng, hầu hết các đơn vị đều phải đầu tư rất nhiều, nhưng chỉ cần một đơn giao không đúng, bị tố trên mạng xã hội thì phải rất lâu mới vực lại kinh doanh.

Bởi vậy, hiện nay các doanh nghiệp đều phải có chính sách hậu mãi, không phải mua hàng rồi miễn đổi trả như trước. Do đó, người tiêu dùng thậm chí có thể trả hàng khi không hài lòng, không cần là hàng kém chất lượng.

Thời gian qua, để lọc hàng giả, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, một số sàn thương mại điện tử đã dùng công nghệ “máy học” (một ứng dụng của trí tuệ nhân tạo AI) như Tiki, Sendo, Chotot… thế nhưng, chủ các sàn thương mại điện tử cũng thừa nhận, dù áp dụng giải pháp nhưng vẫn chưa thể ngăn chặn triệt để tình trạng hàng giả, hàng nhái.

Để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, các sàn thương mại đang áp dụng chế độ đền bù cho khách hàng không may mua phải hàng giả, hàng nhái trên sàn. Theo đó, người mua thanh toán hàng hóa qua nền tảng của sàn thương mại điện tử từ 3-7 ngày sau khi giao hàng thành công, nếu không có khiếu nại gì của người mua, sàn mới thanh toán tiền cho người bán.

Tuy nhiên, việc ngăn chặn hàng kém chất lượng, hàng giả, hàng nhái không còn là vấn đề của một cá nhân, tổ chức hay công ty, mà là trách nhiệm của toàn xã hội và Nhà nước. 

Để công tác chống hàng giả, hàng lậu, hàng không rõ nguồn gốc trên sàn thương mại điện tử hiệu quả, cần tăng cường phối hợp giữa các đơn vị chức năng liên quan.

Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường – ông Trần Hữu Linh cho biết: Hàng hóa giới thiệu trên các website bán hàng trực tuyến, mạng xã hội, sàn thương mại điện tử, ứng dụng bán hàng rất phong phú, đa đạng với hàng nghìn chủng loại sản phẩm, nhiều hình thức dịch vụ phong phú, đa dạng với hàng nghìn chủng loại sản phẩm, nhiều hình thức dịch vụ giao nhận, thanh toán khác nhau. Mặc dù đã quyết liệt đấu tranh, ngăn chặn, nhưng số lượng các vụ việc được phát hiện, xử lý còn thấp, trong khi các hành vi lợi dụng hoạt động thương mại điện tử để vi phạm pháp luật ngày càng phức tạp. 

Việc xử lý vi phạm đối với các hành vi gian lận thương mại trên các sàn thương mại điện tử cũng gặp không ít khó khăn, do việc thực hiện kiểm tra, truy tìm được những doanh nghiệp ảo không đơn giản.

Cũng chính vì tốc độ tăng trưởng nhanh và doanh nghiệp ngày càng lớn, các đối tượng thường xuyên tận dụng mọi kẽ hở để vừa cung cấp thông tin về hàng hóa, thông tin giao dịch trên internet, quảng bá trực tuyến và khuyến mại rầm rộ; vừa buôn lậu hoặc đưa những hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ qua cửa khẩu, biên giới, cảng biển, sân bay… bán tràn lan trên thị trường nội địa với quy mô lớn.

Để ngăn chặn những tình trạng nêu trên, Tổng cục Quản lý thị trường đã ban hành quyết định thành lập tổ công tác về thương mại điện tử với nhiệm vụ tham mưu, giúp việc Tổng cục trưởng trong quản lý thị trường về thương mại điện tử. 

Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường cũng đã ban hành Công văn số 1621/TCQLTT-VPTC gửi Cục Quản lý thị trường các tỉnh, thành phố về việc thành lập tổ công tác thương mại điện tử. 

Tổng cục Quản lý thị trường cũng chủ trì thành lập đoàn theo dõi tình hình thi hành pháp luật về kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thương mại điện tử…

Để công tác chống hàng giả, hàng lậu, hàng không rõ nguồn gốc trên môi trường thương mại điện tử hiệu quả cao hơn nữa, sự tăng cường phối hợp giữa các đơn vị chức năng sẽ trở nên rất quan trọng. Đặc biệt là phối hợp với các đơn vị bán tên miền và cung cấp dịch vụ máy chủ, ngân hàng, viễn thông, chuyển phát trong việc xác minh đối tượng kiểm tra và xử lý vi phạm.

Mặt khác, cần đẩy mạnh hơn nữa hoạt động tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật để hoạt động này lan tỏa rộng rãi tới doanh nghiệp, nhất là các sàn giao dịch thương mại điện tử và người tiêu dùng, trong việc chủ động trang bị các kỹ năng mua hàng trên mạng.

6 tháng đầu năm, lực lượng quản lý thị trường cả nước đã thực hiện kiểm tra hoạt động thương mại điện tử 168 vụ việc, xử lý 147 vụ việc vi phạm, xử phạt vi phạm hành chính gần 1,9 tỷ đồng. Hành vi vi phạm chủ yếu là kinh doanh hàng hóa nhập lậu, hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ và gian lận thương mại…

• phản hồi

• cùng chuyên mục