Vũ Thư (Thái Bình): Cỗ chay hội Lạng, nét đẹp trong truyền thống trong văn hóa ẩm thực

(CHG) Hội Lạng là một trong những lễ hội truyền thống nổi bật của vùng đất Thái Bình, được tổ chức vào ngày 6 tháng Giêng (2 năm tổ chức một lần) tại chùa Phúc Thắng (còn gọi là chùa Đạt Mạn) và đền Thượng, xã Song Lãng, huyện Vũ Thư. Lễ hội mang đậm dấu ấn lịch sử và văn hóa của người dân nơi đây, không chỉ là dịp để tưởng nhớ những giá trị truyền thống, mà còn thể hiện sự tôn vinh công đức của thiền sư Đỗ Đô, người có công lớn trong việc giúp vua Lý Thánh Tông trị bệnh và điều hành đất nước trong thời kỳ nhà Lý.

• Bác Hồ - mùa xuân và nhà báo
• Chủ tịch nước Lương Cường chúc Tết giao thừa Xuân Ất Tỵ 2025

Phong tục độc đáo lưu truyền trăm năm
Lễ hội kéo dài từ ngày 6 đến ngày 11 tháng Giêng, với nhiều nghi lễ, phong tục đặc sắc, trong đó đặc biệt nhất phải kể đến tục thi cỗ chay. Tục lệ này không chỉ mang ý nghĩa tôn vinh sự thanh tịnh, giản dị mà còn thể hiện sự đoàn kết, lòng thành kính đối với các bậc thánh nhân, các vị thần linh của làng xã. Cỗ chay trong hội Lạng là một phần không thể thiếu trong không khí lễ hội, góp phần tạo nên sự độc đáo, phong phú cho nét văn hóa tín ngưỡng nơi đây.

Cỗ chay trong hội Lạng có một ý nghĩa rất đặc biệt. Được tổ chức vào dịp đầu xuân, cỗ chay không chỉ là món ăn thông thường mà là một nghi lễ quan trọng trong việc tưởng nhớ thiền sư Đỗ Đô (ông sinh ngày 09 tháng Giêng năm 1042 triều Lý Thái Tông, mất năm 1170) và cũng là dịp để cộng đồng bày tỏ lòng thành kính, cầu mong một năm mới bình an, hạnh phúc.

Mâm cỗ chay hội Lạng được bày biện rất công phu, từ khâu chuẩn bị đến khi dâng lên bàn thờ. Những món ăn trong cỗ chay không chỉ có sự đa dạng về hương vị mà còn phải thể hiện được sự trang trọng, tôn nghiêm của một lễ hội tín ngưỡng. Mâm cỗ chay thường gồm những món ăn thanh tịnh, chủ yếu làm từ các loại rau củ, đậu, nấm, gạo, bột ngũ cốc… Những món ăn này không chỉ thể hiện sự thanh đạm, mà còn phản ánh quan niệm của người dân nơi đây về việc duy trì sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên.
Nguyên liệu và cách thức chuẩn bị cỗ chay
Để có một mâm cỗ chay hoàn chỉnh và đầy đủ, người dân xã Song Lãng phải chuẩn bị rất kỹ lưỡng. Nguyên liệu chủ yếu cho các món chay trong lễ hội bao gồm rau củ quả tươi ngon, đậu, gạo, bột ngũ cốc… các loại gia vị tự nhiên như hành, tỏi, tiêu, muối, đường. Cỗ chay không sử dụng các loại thực phẩm có nguồn gốc động vật, điều này thể hiện tinh thần thanh tịnh, giản dị mà thiền sư Đỗ Đô từng theo đuổi.

Các món ăn trong cỗ chay rất phong phú, từ các món canh thanh mát, món xào, món hầm đến các món gỏi, nem chay, bánh chay… Mỗi món ăn không chỉ đậm đà hương vị mà còn thể hiện sự khéo léo, tài nghệ của những người phụ nữ trong làng khi chuẩn bị cỗ. Những món ăn này không chỉ đơn thuần là để ăn mà còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, là một hình thức “dâng lễ” để cầu mong sức khỏe, bình an, may mắn cho bản thân và cộng đồng.
Mâm cỗ chay được bày biện cẩn thận trên các mâm lớn, thường có 3-5 mâm cỗ tùy vào số lượng người tham gia. Sau khi chuẩn bị xong, cỗ sẽ được dâng lên bàn thờ tại chùa Phúc Thắng hoặc đền Thượng, nơi thờ thiền sư Đỗ Đô. Đây là khoảnh khắc thiêng liêng, thể hiện lòng thành kính của người dân đối với tổ tiên và các bậc thánh nhân.
Ý nghĩa của tục thi cỗ chay trong lễ hội Lạng
Tục thi cỗ chay trong hội Lạng không chỉ là một phong tục ẩm thực mà còn là dịp để cộng đồng làng xã bày tỏ sự kính trọng đối với các vị thần linh, tổ tiên, đồng thời thể hiện tinh thần đoàn kết, gắn bó giữa các thế hệ trong cộng đồng. Mỗi mâm cỗ chay không chỉ là một món ăn đơn thuần mà là một phần quan trọng trong quá trình giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.
Tục thi cỗ chay còn có một ý nghĩa rất sâu sắc trong việc tôn vinh tinh thần thanh tịnh, giản dị của thiền sư Đỗ Đô. Thiền sư Đỗ Đô là người đã cống hiến hết mình vì đất nước, vì dân tộc, và hình ảnh của ông luôn gắn liền với những đức tính cao quý như giản dị, thanh cao, khiêm nhường. Mâm cỗ chay trong lễ hội Lạng, với sự thanh đạm của nó, chính là một cách để thể hiện lòng kính trọng đối với những phẩm hạnh ấy.
Bên cạnh đó, tục thi cỗ chay cũng là một dịp để người dân trong làng giao lưu, kết nối với nhau. Mỗi gia đình đều chuẩn bị cỗ chay của mình, sau đó mọi người cùng nhau tụ họp, thưởng thức các món ăn, chia sẻ những câu chuyện, những kỷ niệm về lễ hội, về người thiền sư Đỗ Đô và về những giá trị văn hóa truyền thống của làng xã.
Bảo tồn văn hóa truyền thống
Trong bối cảnh hiện đại hóa ngày nay, lễ hội Lạng nói chung và tục thi cỗ chay nói riêng càng trở nên quý báu hơn bao giờ hết. Đây không chỉ là một hoạt động văn hóa tín ngưỡng, mà còn là một phần của di sản văn hóa phi vật thể cần được gìn giữ và bảo tồn. Việc duy trì tục thi cỗ chay giúp cho thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, từ đó góp phần xây dựng một cộng đồng đoàn kết, hiểu biết và trân trọng lịch sử.
Lễ hội Lạng, với những nghi lễ trang trọng và phong tục đặc sắc, cũng là dịp để du khách thập phương tìm hiểu, khám phá về một vùng đất giàu truyền thống văn hóa, đồng thời là cơ hội để giao lưu, kết nối cộng đồng.
Tục thi cỗ chay trong hội Lạng xã Song Lãng không chỉ là một nghi lễ tín ngưỡng độc đáo mà còn là một phần quan trọng trong đời sống văn hóa của người dân nơi đây. Cỗ chay không chỉ là món ăn thanh tịnh, mà còn là biểu tượng của sự kính trọng, lòng thành kính đối với các bậc thánh nhân và tổ tiên. Qua đó, tục lệ này góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống quý báu của cộng đồng, đồng thời tạo nên một không gian văn hóa đặc sắc, gắn liền với lịch sử và con người nơi đây. 

• phản hồi

• cùng chuyên mục