Đánh giá kết quả phát triển của các hợp tác xã trên địa bàn huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai

Đề tài Đánh giá kết quả phát triển của các hợp tác xã trên địa bàn huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai do ThS. Nguyễn Văn Hợp (Trường Đại học Kinh tế - Kỹ thuật công nghiệp) thực hiện.

• Tỉnh An Giang phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã gắn với cơ cấu lại ngành nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới
• Phát triển mô hình hợp tác xã kiểu mới: Nhìn từ thực tiễn tỉnh Thái Bình
• Định hướng phát triển hợp tác xã nông nghiệp ở Việt Nam trong bối cảnh mới

TÓM TẮT:

Cùng với sự thay đổi nhanh chóng của nền kinh tế, khu vực kinh tế tư nhân, hợp tác xã trên địa bàn huyện Tân Phú vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại, chưa phát huy được tối đa tiềm năng trong hỗ trợ phát triển thành viên hợp tác xã, cũng như đóng góp vào phát triển kinh tế của huyện. Bài viết trên cơ sở đánh giá kết quả phát triển của các hợp tác xã trên địa bàn huyện Tân Phú thời gian qua và đề xuất định hướng, giải pháp đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của các hợp tác xã trong thời gian tới phù hợp với xu hướng phát triển mới và tình hình thực tế tại địa phương.

Từ khóa: hợp tác xã, phát triển hợp tác xã, huyện Tân Phú.

1. Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu

Huyện Tân Phú nằm ở cửa ngõ phía Bắc của tỉnh Đồng Nai, nằm trên tuyến giao thông quan trọng là quốc lộ 20 được thừa hưởng nhiều tiềm năng và lợi thế của tỉnh, khí hậu ôn hòa, đồng thời chịu tác động bởi những đô thị lớn như TP.. Hồ Chí Minh, TP. Biên Hòa, TP. Long Khánh..., Tân Phú có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế xã hội nói chung và phát triển hợp tác xã nói riêng (HTX). Số lượng HTX trên địa bàn huyện không ngừng được tăng lên qua các năm, thu nhập và đời sống của thành viên các HTX cũng ngày một nâng lên, góp phần vào phát triển kinh tế - xã hội của địa phương… Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, phát triển HTX trên địa bàn huyện còn bộc lộ nhiều hạn chế, thách thức, cần được quan tâm giải quyết, nhất là về công tác quản lý nhà nước về kinh tế tư nhân (KTTT), chưa thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của các HTX trên địa bàn huyện.

2. Thực trạng phát triển hợp tác xã trên địa bàn huyện Tân Phú

2.1. Thực trạng số lượng, cơ cấu hợp tác xã

Tổng số HTX được thành lập mới trong giai đoạn 2018 - 2022 là 13 HTX, nâng tổng số HTX trên địa bàn huyện đến ngày 31/12/2022 là 45 HTX. Trong đó: khối nông nghiệp là 26 HTX, khối xây dựng là 4 HTX, khối dịch vụ vận tải là 3 HTX, khối thương mại dịch vụ là 7, khối tiểu thủ công nghiệp là 3 HTX và khối quỹ tín dụng nhân dân 2. Các HTX đều đã thực hiện hoạt động theo Luật HTX năm 2012.

Số lượng HTX trong thời gian qua tăng đều qua các năm. Tuy nhiên, những năm gần đây, tốc độ tăng số lượng HTX có xu hướng giảm do tác động bởi ảnh hưởng của dịch bệnh Covid -19 (năm 2021). Các HTX được phân bổ rộng khắp trên địa bàn huyện nhưng có xu hướng tập trung ở các vùng có điều kiện kinh tế xã hội, cơ sở hạ tầng phát triển phát triển như thị trấn Tân Phú (8HTX), xã Phú Lâm (5 HTX), xã Phú Thanh (5 HTX).

Các HTX tập trung ở khối HTX nông nghiệp với tổng số 26 HTXX, điều này phản ánh điều kiện tự nhiên kinh tế xã hội của huyện có ảnh hưởng tác động đến loại hình HTX được thành lập trên địa bàn huyện, là một huyện miền núi, ngành Nông nghiệp vẫn chiếm tỷ trọng lớn.

Nhìn chung, số lượng HTX trên địa bàn Huyện có tăng trưởng đều qua các năm, bình quân hàng năm tăng thêm 3 HTX, trong đó cơ cấu HTX tập trung chủ yếu ở khối các HTX trong lĩnh vực nông nghiệp, một lĩnh vực là thế mạnh của huyện Tân Phú. Tuy nhiên, số HTX hiện nay đang tạm ngưng hoạt động là 11 HTX, trong đó tập trung phần lớn trong các HTX nông nghiệp.

2.2. Thực trạng quy mô và hoạt động hợp tác xã

- Về bộ máy tổ chức và cán bộ quản lý HTX: phần lớn các HTX trên địa bàn huyện có bộ máy tổ chức vừa quản lý vừa điều hành hoạt động HTX, Hội đồng quản trị HTX đồng thời là Ban giám đốc HTX tổ chức quản lý và điều hành hoạt động HTX.

- Về thành viên HTX: theo số liệu thống kê, hàng năm nhu cầu tham gia vào các HTX của thành viên không biến động lớn qua các năm. Đến nay tổng số thành viên HTX trên địa bàn huyện là 2.682 thành viên, trong đó tập trung phần lớn ở 2 quỹ tín dụng nhân dân với tổng số 1.957 thành viên, chiếm tỷ lệ 72,9% tổng số thành viên HTX trên địa bàn huyện. Số lượng thành viên HTX có xu hướng tăng qua các năm từ 2.562 thành viên năm 2018 lên 2.682 thành viên năm 2022, bình quân hàng năm tăng 40 thành viên HTX.

- Về cán bộ quản lý HTX: năm 2018 tổng số cán bộ quản lý trong HTX là 254 người, năm 2022 là 225 người. Nhìn chung, tỷ lệ cán bộ quản lý HTX có trình độ từ cao đẳng, đại học trở lên còn chiếm tỷ lệ thấp từ 13,3% năm 2018 lên 14,6%, mức tăng chậm. Phần lớn cán bộ quản lý trong các HTX chưa qua đào tạo, nhất là trong các HTX trong lĩnh vực nông nghiệp.

- Về lao động thường xuyên trong HTX: tổng số lao động thường xuyên trong HTXX cũng có xu hướng tăng qua các năm, tuy nhiên mức tăng không nhiều và chủ yếu tăng do thành lập mới HTX, không có nguồn tăng lao động từ việc mở rộng quy mô và hoạt động của các HTX. Hầu hết số lao động thường xuyên trong HTX là thành viên HTX.

- Về vốn Điều lệ: qui mô nguồn vốn điều lệ của các HTX trên địa bàn huyện thấp, ở một số HTX vẫn còn xảy ra tình trạng thành viên HXT không tham gia góp vốn điều lệ đầy đủ. Vốn điều lệ của HTX năm 2018 là 48.031 triệu đồng tăng lên 51.466 triệu đồng vào năm 2022. Vốn điều lệ qua 5 năm tăng lên không đáng kể, chứng tỏ mức độ phát triển và mở rộng quy mô của các HTX rất hạn chế, vốn điều lệ tăng lên do hình thành các HTX mới trong giai đoạn 2018-2022, chưa có sự tăng trưởng hoặc tăng trưởng không đáng kể về vốn điều lệ đối với các HTX đang hoạt động.

Nguốn vốn kinh doanh của HTX chủ yếu từ nguồn vốn Điều lệ của HTX là chính, tuy nhiên việc không đóng đầy đủ, kịp thời vốn điều lệ ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả hoạt động sản xuất, kinh doanh của HTX.

2.3. Thực trạng hoạt động liên kết của các hợp tác xã

Trong thời gian qua phần lớn các HTX trên địa bàn huyện đều tham gia là thành viên của tổ chức liên minh HTX tỉnh Đồng Nai. Bên cạnh đó, quan hệ liên doanh, liên kết giữa các HTX với nhau và giữa HTX với các doanh nghiệp đang từng bước được hình thành, phát triển thể hiện cụ thể qua Bảng 1.

 

Nhìn vào Bảng 1 ta dễ dàng nhận thấy hầu hết các HTX đều tham gia Liên minh HTX tỉnh Đồng Nai. Số liệu liên kết của HTX với HTX và doanh nghiệp khác nhìn chung còn rất hạn chế. Việc liên kết chủ yếu trong HTX khối xây dựng nhằm liên kết nâng cao năng lực trong tham gia các gói thầu xây dựng. Bên cạnh đó, một số HTX trong lĩnh vực nông nghiệp thời gian gần đây đang tăng cường liên kết với doanh nghiệp để tạo đầu ra ổn định cho sản phẩm.

2.4. Đóng góp của các hợp tác xã

Nhìn chung tỷ trọng đóng góp vào thu ngân sách của các HTX trên địa bàn huyện vẫn chiếm một tỷ trọng rất nhỏ trong tổng thu ngân sách. Năm 2020, đóng góp vào thu ngân sách của các HTX là 2.822 triệu đồng, chiếm tỷ trọng 2,3%; năm 2022 tăng lên là 3.279 triệu đồng, tuy nhiên tỷ trọng đóng góp vào thu ngân sách giảm xuống chỉ còn chiếm 2,1% tổng thu ngân sách. (Bảng 2)

 

Khối HTX có mức đóng góp lớn nhất vào nguồn thu ngân sách trong các HTX là khối HTX xây dựng do có nguồn doanh thu lớn từ đầu tư xây dựng các công trình trên đại bàn huyện. Bình quân mức đóng góp của các HTX nông nghiệp thấp nhất do được hưởng nhiều chính sách ưu đãi về thuế trong sản xuất nông nghiệp.

Tuy mức đóng góp vào thu ngân sách của các HTX trên địa bàn huyện còn khiêm tốn nhưng vai trò của HTX là không hề nhỏ thông qua việc hỗ trợ cung cấp dịch vụ cho các thành viên, hỗ trợ kinh tế hộ phát triển, nâng cao thu nhập cho các thành viên, bảo đảm an sinh xã hội, ổn định chính trị ở cơ sở.

Bên cạnh cơ hội, khu vực KTTT, HTX sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức: về cạnh tranh thị trường; nguồn nhân lực trong HTX, hội nhập kinh tế quốc tế sẽ gia tăng sự phụ thuộc của nền kinh tế quốc gia vào thị trường bên ngoài và do vậy, khiến nền kinh tế dễ bị tổn thương trước những biến động của thị trường quốc tế như cuộc khủng hoảng kinh tế do dịch bệnh Covid hay nạn khủng bố... Cùng những thách thức khi không thích ứng với tình hình mới và bị tụt hậu ngày càng xa hơn về công nghệ...

3. Giải pháp phát triển hợp tác xã trên địa bàn huyện Tân Phú

Một là, tăng cường công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức về HTX.

Công tác tuyên truyền phải được thực hiện thường xuyên, dưới nhiều hình thức, bằng nhiều phương pháp thiết thực, phù hợp, để các tổ chức, cơ quan và mọi người dân nhận thức sâu sắc được việc xây dựng và phát triển kinh tế tập thể, HTX là xu thế tất yếu, là yếu tố đảm bảo phát triển nhanh và bền vững trong quá trình thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của huyện. Chú trọng việc lựa chọn mô hình tốt, có hiệu quả, điển hình thực tế sinh động, để tuyên truyền, vận động, thuyết phục các tầng lớp nhân dân tham gia.

Hai là, tiếp tục hoàn thiện và nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước đối với hợp tác xã.

Tiếp tục kiện toàn và nâng cao chất lượng hoạt động của Ban Chỉ đạo Xây dựng và phát triển KTTT huyện. Củng cố, kiện toàn đội ngũ cán bộ quản lý nhà nước và cán bộ chuyên trách KTTT của huyện và bán chuyên trách cấp xã, đủ sức theo dõi, quản lý, hướng dẫn, hỗ trợ cho các HTX phát triển.

Bố trí, sử dụng hiệu quả đội ngũ cán bộ quản lý nhà nước và thực hiện tốt công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ cán bộ quản lý nhà nước làm công tác phát triển KTTT, HTX trong thời gian tới thực sự đáp ứng yêu cầu phát triển HTX theo đúng chủ trương của trung ương, tỉnh và của huyện đã đề ra.

Ba là, nâng cao hiệu quả hoạt động của các hợp tác xã, xây dựng mô hình hợp tác xã hiệu quả.

Tập trung củng cố HTX tăng cường năng lực quản trị, đổi mới phương thức sản xuất, kinh doanh, coi trọng mở rộng quy mô thành viên, nâng cao sức cạnh tranh, hiệu quả hoạt động của các HTX, gắn với phát huy vai trò làm chủ, lợi ích của các thành viên, khả năng huy động, tiếp cận, sử dụng hiệu quả các nguồn lực của HTX.

Xây dựng và nhân rộng các mô hình HTX kiểu mới, dựa trên nhu cầu hợp tác tự nguyện của các thành viên, vì lợi ích của thành viên, HTX và cộng đồng. Chú trọng xây dựng các HTX kiểu mới trong nông nghiệp ở các vùng có các sản phẩm có lợi thế cạnh tranh, sản phẩm cây trồng chủ lực của huyện như sầu riêng, bưởi, tiêu... Xây dựng mô hình HTX chuyên ngành, phát triển đa dạng các loại hình HTX ở các địa phương với các điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và văn hóa khác nhau nhằm phát huy thế mạnh tiềm năng kinh tế của địa phương.

4. Kết luận

Quá trình nghiên cứu đối với phát triển HTX trên địa bàn huyện Tân Phúcho thấy phát triển HTX thời gian qua có những chuyển biến tích cực, nhưng những chuyển biến đó vẫn chưa tạo nên bước ngoặt về chất lượng cho sự phát triển của HTX... .Từ những tồn tại đó, để phát triển và nâng cao hiệu quả HTX, trong thời gian tới cần phải thực hiện đồng bộ, tổng hợp nhiều chính sách, giải pháp khác nhau, có sự liên kết chặt chẽ và tác động hỗ trợ giữa các chính sách. Đồng thời không chỉ phát huy nội lực của HTX, sự vào cuộc của các cấp chính quyền địa phương mà cần phải có sự hỗ trợ từ trung ương trong hoạch định chính sách.

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1. Quốc hội (2012). Luật số 23/2012/QH13 của Quốc hội: Luật Hợp tác xã.

2. Thủ tướng Chính phủ (2013). Nghị định số 193/2013/NĐ-CP ban hành ngày 21 tháng 11 năm 2013 về việc Quy định chi tiết một số điều của Luật Hợp tác xã.

3. UBND tỉnh Đồng Nai (2021). Báo cáo số 13376/BC-UBND ngày 29/10/2021 của UBND tỉnh Đồng Nai về tổng kết 10 năm thi hành Luật Hợp tác xã năm 2021.

4. Chi cục Thống kê huyện Tân Phú (2022). Niên giám Thống kê các năm từ 2020 - 2022.

5. Liên minh Hợp tác xã tỉnh Đồng Nai (2018). Báo cáo Tình hình kinh tế tập thể và hoạt động của Liên minh HTX tỉnh năm 2018, chương trình công tác năm 2019.

Evaluating the development of cooperatives in Tan Phu district, Dong Nai province

Master. Nguyen Van Hop

University of Economics - Technology for Industries

Abstract:

Along with the rapid changes in the economy, the collective economic sector with cooperatives in Tan Phu district, Dong Nai province, still has many problems. These limitations have hindered the development potential of cooperatives and their contribution to local economic development. By evaluating the development of cooperatives in Tan Phu district over the past time, this paper proposed directions and solutions to innovate and improve the performance of these cooperatives in the coming time in the context of new development trends and the local actual development situation.

Keywords: cooperatives, cooperative development, Tan Phu district.

[Tạp chí Công Thương - Các kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ, Số 6 tháng 3 năm 2024]

Nguồn: Tạp chí công thương

• Sự phát triển của khu vực kinh tế tập thể, hợp tác xã trong bối cảnh Việt Nam tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới và một số kiến nghị chính sách
• Bản chất và việc phát triển thành viên của hợp tác xã được hoàn thiện trong Luật Hợp tác xã năm 2023

• phản hồi

• cùng chuyên mục